Spis treści
Początki Płockiej 26. Wielkie plany
Historia posesji przy Płockiej 26 w Warszawie rozpoczyna się w latach dwudziestych XX wieku. W tym okresie warszawska społeczność żydowska podjęła inicjatywę budowy nowoczesnego Domu Opieki dla opuszczonych dzieci, mającego stanowić symbol postępu. Projekt architektoniczny został powierzony Maurycemu Grodzieńskiemu w 1925 roku.
Po śmierci Grodzieńskiego w 1927 roku, koncepcję przejął Henryk Stifelman, który nadał budynkowi charakterystyczny układ w kształcie litery V. Prawdziwą architektoniczną perełką miał być półkolisty łącznik z otwartym tarasem, dodający całości lekkości. Brak funduszy opóźnił jednak ukończenie prac, które trwały do 1933 roku, mimo stanu surowego osiągniętego w 1930 roku.
Przemiana Płockiej 26. Szpital gruźliczy?
W 1935 roku, po przeniesieniu dzieci do nowego gmachu, ujawniono nieprawidłowości finansowe i wychowawcze w funkcjonowaniu placówki. W konsekwencji Dom Opieki został rozwiązany, a jego podopieczni trafili do mniejszych ośrodków opiekuńczych. Imponujący, lecz opuszczony budynek przy Płockiej 26 czekał na nowe przeznaczenie.
Miejsce to przekazano Szpitalowi Wolskiemu, który w tamtym czasie specjalizował się w leczeniu gruźlicy. Choroba ta stanowiła poważne wyzwanie dla zdrowia publicznego. Od tego momentu mury budynku, zamiast dziecięcego gwaru, zaczęły wypełniać się historiami pacjentów walczących o zdrowie, co ukształtowało jego dalsze losy w tragicznych latach wojny.
Niemy świadek Rzezi Woli. Co dokumentowano?
Budynek przy Płockiej 26 jest nierozerwalnie związany z Powstaniem Warszawskim i stanowi jeden z symboli Rzezi Woli. 30 września 1962 roku do Warszawy przybył niemiecki biegły sądowy, Hans Detlef Krannhals. Jego zadaniem było przygotowanie szczegółowej dokumentacji do procesu przeciwko SS-Gruppenführerowi Heinzowi Reinefarthowi, odpowiedzialnemu za zbrodnie na Woli.
Krannhals z precyzją fotografował miejsca masowych egzekucji, a szpital przy Płockiej 26 był jednym z kluczowych punktów jego badań. Wykonywał odręczne szkice i oznaczał pozycje niemieckich oddziałów oraz miejsca kaźni. Jego zdjęcia, wykonane przed wielką przebudową dzielnicy, uchwyciły ostatnie chwile dawnej Woli. Dokumentacja ta ukazała się w książce „Der Warschauer Aufstand 1944”, wydanej w Polsce w 2007 roku.
Płocka 26 po wojnie. Jak zmieniono budynek?
Po zakończeniu II wojny światowej budynek przy Płockiej 26 kontynuował swoją misję medyczną. Powstał w nim Polski Instytut Przeciwgruźliczy, który z czasem ewoluował w dzisiejszy Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc. Zespół szpitalny został znacznie rozbudowany o nowe skrzydła, w tym od strony ulicy Działdowskiej.
W trakcie powojennych prac budowlanych zatarła się jedna z architektonicznych perełek oryginalnego projektu Stifelmana. Półkolisty łącznik z tarasem, mający charakter otwartej przestrzeni, został zabudowany w celu uzyskania dodatkowej powierzchni szpitalnej. Tym samym stracił swój unikalny charakter, stając się częścią utylitarnej struktury i zmieniając wygląd historycznego obiektu.
Artykuł i zdjęcie wygenerowane przez sztuczną inteligencję (AI). Pamiętaj, że sztuczna inteligencja może popełniać błędy! Sprawdź ważne informacje. Jeżeli widzisz błąd, daj nam znać.
