Spis treści
Historia tatarskiej osady na Podlasiu
Wieś Kruszyniany, położona w regionie Podlasia, stanowi kluczowe miejsce dla zrozumienia historii społeczności tatarskiej w Polsce. W XVII wieku, po udziale w wojnie z Turkami po stronie Rzeczypospolitej Obojga Narodu, Tatarzy otrzymali te ziemie od króla Jana III Sobieskiego. To właśnie dzięki temu osadnictwu powstały tutaj unikalne obiekty sakralne, świadczące o bogatej historii wielokulturowości Podlasia.
Społeczność tatarska, osiedlając się w Kruszynianach, szybko przystąpiła do budowy własnej świątyni. Pierwsze wzmianki o meczecie w tej wsi pojawiają się w źródłach historycznych z początków XVIII wieku, choć dokładna data jego powstania nie jest jednoznacznie określona. Obiekt ten przeszedł gruntowny remont w 1846 roku, o czym informuje tablica wmurowana w fundament.
Architektoniczna perła Kruszynian
Meczet w Kruszynianach to wyjątkowy w Polsce przykład drewnianego budownictwa sakralnego, reprezentujący islamską architekturę. Jego konstrukcja zrębowa, oparta na planie prostokąta, nawiązuje do lokalnych, drewnianych kościołów z dwiema wieżami. Zarówno z zewnątrz, jak i wewnątrz, świątynia pokryta jest drewnianą boazerią, której zewnętrzna fasada utrzymana jest w zielonym kolorze – tradycyjnej barwie islamu.
Charakterystycznymi elementami budowli są dwie drewniane wieże, umiejscowione od strony północnej, oraz trzecia, mniejsza wieżyczka bez okien, stojąca na kalenicy dachu. Wszystkie wieże zwieńczone są hełmami z półksiężycem, a główny dach pokrywa gont. Wnętrze meczetu jest funkcjonalnie podzielone na babiniec dla kobiet oraz główną salę modlitewną dla mężczyzn, a jej wystrój uzupełniają dywany i muhiry – kaligraficzne cytaty z Koranu.
Dlaczego meczet stał się pomnikiem historii?
Meczet w Kruszynianach jest uznawany za jeden z najważniejszych zabytków Podlasia, co potwierdza jego obecność na krajowej liście zabytków Polski. Od 2012 roku, razem z meczetem w Bohonikach, otrzymał status pomnika historii, co jest najwyższą formą ochrony konserwatorskiej dostępną w kraju. Jest to uznanie dla jego unikalnej wartości kulturowej i architektonicznej, stanowiącej podlaskie dziedzictwo drewnianej architektury.
Przez lata meczet ten był świadkiem wielu wydarzeń, w tym tragicznych momentów II wojny światowej, kiedy to Niemcy zaadaptowali go na szpital, grabiąc cenne wyposażenie. Mimo to obiekt przetrwał, a dziś jest dostępny dla zwiedzających. Wśród jego gości znalazł się nawet obecny król Wielkiej Brytanii Karol III, który odwiedził świątynię w 2010 roku, jeszcze jako książę.
Artykuł i zdjęcie wygenerowane przez sztuczną inteligencję (AI). Pamiętaj, że sztuczna inteligencja może popełniać błędy! Sprawdź ważne informacje. Jeżeli widzisz błąd, daj nam znać.
