Spis treści
Historyczny przeszczep serca w Zabrzu
Data 5 listopada 1985 roku jest uznawana za symbol odwagi i determinacji w polskiej medycynie. Tego dnia zespół kardiochirurgów pod kierownictwem docenta Zbigniewa Religi przeprowadził w Śląskim Centrum Chorób Serca w Zabrzu pierwszą w Polsce operację przeszczepienia serca. W skład zespołu wchodzili Andrzej Bochenek, Jerzy Wołczyk, Marian Zembala oraz Bogusław Ryfiński.
Choć droga do pełnego sukcesu była długa i wyboista, to wydarzenie otworzyło zupełnie nowy rozdział w historii polskiej transplantologii. Zabrze, dzięki tej pionierskiej inicjatywie, stało się krajową stolicą przeszczepów narządów. W 2025 roku, w 40. rocznicę tego momentu, miasto uhonoruje wszystkich pionierów, którzy przyczynili się do ratowania tysięcy ludzkich istnień.
Dramatyczne początki polskiej transplantologii
Początki polskiej transplantologii serca wiązały się z ogromnymi wyzwaniami, a pierwsze operacje miały niezwykle dramatyczny przebieg. Biorcą podczas zabiegu z 5 listopada 1985 roku był 63-letni pacjent cierpiący na zaawansowaną niewydolność krążenia. Mimo początkowo pomyślnego przebiegu operacji, w kolejnych dobach wystąpiły poważne powikłania, które niestety doprowadziły do zgonu pacjenta w siódmej dobie po przeszczepie.
Zespół prof. Religi nie poddał się po tej stracie, kontynuując walkę o życie pacjentów. Już tydzień później, dokładnie 12 listopada, wykonano drugą transplantację serca, której biorcą był 25-letni mężczyzna. Przeszczepione serce pracowało prawidłowo, jednak chory zmarł po 39 dniach z powodu uogólnionej posocznicy, co było kolejnym bolesnym doświadczeniem dla zespołu.
Kiedy przyszedł przełom?
Kolejna próba przeszczepienia serca podjęta została w kwietniu 1986 roku, lecz również zakończyła się niepowodzeniem ze względu na utrwalone nadciśnienie płucne u biorcy. Pacjent zmarł w siódmej dobie po zabiegu, co ponownie pokazało, jak trudne były początki polskiej transplantologii. Determinacja zespołu była jednak niezachwiana, a każdy przypadek dostarczał cennych doświadczeń.
W końcu, 11 maja 1986 roku, nadszedł długo wyczekiwany sukces, gdy przeprowadzono czwartą operację przeszczepienia serca. 35-letni pacjent po czterech tygodniach od zabiegu opuścił klinikę w bardzo dobrym stanie zdrowia. Stał się on pierwszym w Polsce chorym, który dzięki operacji w Zabrzu wrócił do normalnego życia, dając nadzieję tysiącom innym potrzebujących.
Dziedzictwo prof. Zbigniewa Religi
Determinacja profesora Religi i jego współpracowników zaowocowała nie tylko kolejnymi udanymi operacjami, ale także dynamicznym rozwojem całej dziedziny kardiochirurgii w Polsce. Już w lutym 1988 roku zespół z Zabrza dokonał kolejnego historycznego osiągnięcia, przeszczepiając serce pierwszemu małoletniemu pacjentowi. 15-letni Maciek, który otrzymał nowy organ, przeżył z nim kolejne 28 lat, co świadczy o ogromnym postępie medycyny.
Wizja profesora wykraczała daleko poza salę operacyjną i obejmowała długofalowy rozwój transplantologii. Jego zaangażowanie doprowadziło do powołania Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii oraz zainicjowania prac nad polskim sztucznym sercem. Dzięki tym wysiłkom w Zabrzu powstały pierwsze polskie systemy wspomagania krążenia, a w 2008 roku wykonano tu pierwszy w kraju przeszczep serca u niemowlęcia. Dziś Śląskie Centrum Chorób Serca wciąż pozostaje kluczowym polskim ośrodkiem transplantacyjnym, kontynuując dzieło swojego założyciela.
Zabrze pamięta o pionierach transplantacji
Aby godnie uczcić cztery dekady polskiej transplantologii serca, Miasto Zabrze oraz Śląskie Centrum Chorób Serca przygotowały szeroki cykl wydarzeń rocznicowych. Obchody rozpoczną się 3 listopada w Domu Muzyki i Tańca, gdzie ponad tysiąc uczniów szkół średnich weźmie udział w interaktywnej lekcji poświęconej transplantologii. Kluczowym punktem programu będzie debata oksfordzka na ważny temat: „Każdy powinien być potencjalnym dawcą narządów po śmierci?”. Spotkanie zakończy projekcja głośnego filmu „Bogowie”, opowiadającego o początkach zabrzańskiej kardiochirurgii.
Główne uroczystości zaplanowano na 5 listopada, czyli w rocznicę pierwszej operacji. W Urzędzie Miejskim w Zabrzu odbędzie się debata pt. „40 lat po przeszczepieniu serca – dziedzictwo prof. Zbigniewa Religi”. Udział w niej wezmą pionierzy z zespołu profesora, a także piloci wojskowi zaangażowani w „Akcję Serce”, odpowiedzialni za transport organów. Kulminacją obchodów będzie uroczyste otwarcie „Skweru Dawców Drugiego Życia” przy ulicy Piastowskiej, obok pomnika prof. Religi. Symboliczne zasadzenie kaliny, której czerwone owoce przypominają serca, ma upamiętnić dar życia od dawców.
Artykuł i zdjęcie wygenerowane przez sztuczną inteligencję (AI). Pamiętaj, że sztuczna inteligencja może popełniać błędy! Sprawdź ważne informacje. Jeżeli widzisz błąd, daj nam znać.
