Smogowi rekordziści z Małopolski. Które miasta znalazły się na niechlubnej liście?

Nowy ranking smogowych rekordzistów

Polski Alarm Smogowy (PAS) w październiku ogłosił nowy ranking rekordzistów zanieczyszczenia powietrza za 2024 rok. Zestawienie to zostało przygotowane na podstawie corocznych ocen jakości powietrza, dostarczonych przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (GIOŚ). Raport oceniał jakość powietrza w trzech kluczowych kategoriach: średnioroczne stężenie rakotwórczego benzo(a)pirenu, średnioroczne stężenie pyłu zawieszonego PM10 oraz liczbę dni smogowych. Dni smogowe to te, w których przekroczono dobową normę pyłu PM10, co stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego.

Po raz kolejny niechlubnym liderem rankingu okazała się Nowa Ruda, miasto położone w województwie dolnośląskim. Miejscowość ta zajęła pierwsze miejsce we wszystkich trzech kategoriach rankingowych, co świadczy o chronicznym problemie z jakością powietrza. Szczególnie niepokojący jest fakt, że stężenie benzo(a)pirenu w Nowej Rudzie znacząco wzrosło z 4 do 7 ng na metr sześcienny w ciągu zaledwie jednego roku.

Benzo(a)piren: alarmujące stężenia

W kategorii najwyższego średniorocznego stężenia benzo(a)pirenu w Polsce w 2024 roku, obok Nowej Rudy, wysoko uplasowały się również miasta z Małopolski. Na czołowych pozycjach w tej klasyfikacji znalazły się Nowy Targ i Sucha Beskidzka, a także Myszków z województwa śląskiego. Benzo(a)piren to substancja o udowodnionym działaniu rakotwórczym, dlatego jego wysokie stężenia są szczególnie groźne dla mieszkańców.

Oto pełne zestawienie miejscowości o najwyższym średniorocznym stężeniu benzo(a)pirenu w 2024 roku:

1. Nowa Ruda – 7 ng/m3.
2. Nowy Targ (woj. małopolskie) – 5 ng/m3.
3. Sucha Beskidzka (woj. małopolskie) – 5 ng/m3.
4. Myszków – 5 ng/m3.
5. Nowy Sącz (woj. małopolskie) – 4 ng/m3.
6. Rabka Zdrój (woj. małopolskie) – 4 ng/m3.
7. Tuchów (woj. małopolskie) – 4 ng/m3.
8. Żywiec – 4 ng/m3.
9. Opatów – 4 ng/m3.
10. Skarżysko-Kamienna – 4 ng/m3.

Najwięcej dni smogowych w 2024 roku

Analiza liczby dni smogowych w 2024 roku, czyli dni z przekroczoną dobową normą pyłu PM10, również wskazała Nową Rudę jako miasto z najgorszym wynikiem – odnotowano tam aż 73 takie dni. Na drugim miejscu, z niepokojącą liczbą 38 dni smogowych, znalazł się Nowy Targ z województwa małopolskiego. Trzecie miejsce zajęła Pszczyna z 36 dniami.

W tej kategorii również znalazły się inne małopolskie miejscowości, co podkreśla skalę problemu w regionie. Sucha Beskidzka i Zabierzów, oba z Małopolski, odnotowały po 32 dni smogowe, co plasuje je wysoko w krajowym rankingu. Te wyniki pokazują, że mieszkańcy wielu miast w Małopolsce byli przez ponad miesiąc narażeni na szkodliwe działanie zanieczyszczonego powietrza. Poniżej przedstawiamy pełne zestawienie:

1. Nowa Ruda – 73 dni.
2. Nowy Targ (woj. małopolskie) – 38 dni.
3. Pszczyna – 36 dni.
4. Gliwice – 35 dni.
5. Radomsko – 34 dni.
6. Zdzieszowice – 34 dni.
7. Piotrków Trybunalski – 32 dni.
8. Sucha Beskidzka (woj. małopolskie) – 32 dni.
9. Zabierzów (woj. małopolskie) – 32 dni.
10. Żywiec – 32 dni.
11. Nowe Miasto Lubawskie – 32 dni.

Pył PM10: jak wypadła Małopolska?

W kategorii miejscowości o najwyższym średniorocznym stężeniu pyłu PM10 w 2024 roku, Nowa Ruda ponownie zajęła pierwsze miejsce z wynikiem 34 µg/m3. Wśród dziesięciu miast z najwyższymi stężeniami PM10 w kraju znalazły się głównie miejscowości z województw śląskiego i łódzkiego. Małopolska w tej kategorii, choć również boryka się z problemem, miała tylko jedno miasto w pierwszej dwunastce.

Jedynym miastem z województwa małopolskiego, które znalazło się w czołówce tego zestawienia, jest Zabierzów, odnotowując średnioroczne stężenie pyłu PM10 na poziomie 29 µg/m3. Mimo że normy PM10 nie są przekraczane tak drastycznie jak w przypadku benzo(a)pirenu czy dni smogowych, utrzymujące się wysokie stężenia pyłu PM10 nadal stanowią zagrożenie dla zdrowia układu oddechowego i krwionośnego mieszkańców. Oto pełne zestawienie:

1. Nowa Ruda – 34 µg/m3.
2. Radomsko – 31 µg/m3.
3. Opatów – 31 µg/m3.
4. Zduńska Wola – 30 µg/m3.
5. Głubczyce – 30 µg/m3.
6. Zdzieszowice – 30 µg/m3.
7. Pszczyna – 30 µg/m3.
8. Nowiny – 30 µg/m3.
9. Katowice – 30 µg/m3.
10. Piotrków Trybunalski – 30 µg/m3.
11. Zabierzów (woj. małopolskie) – 29 µg/m3.
12. Gliwice – 29 µg/m3.
13. Knurów – 29 µg/m3.
14. Zawiercie – 29 µg/m3.

"To bardzo niepokojące zjawisko. Prezentujemy nasz ranking już po raz dziesiąty i do tej pory obserwowaliśmy spadek stężeń. Czy obecny wzrost to tylko chwilowe wahnięcie, czy może początek nowego trendu prowadzącego nas na powrót do smogowej przeszłości? Pewne jest jedno: w 2025 roku proces likwidacji “kopciuchów” w Polsce gwałtownie zahamował, a program Czyste Powietrze przechodzi poważny kryzys. Dwa lata temu wsparcie programu ze strony władz krajowych było jednoznaczne, co znalazło swój wyraz w rekordowej liczbie wniosków o dotację w 2024 roku. Wydaje się, że obecnie tego wsparcia brakuje. W obliczu nowych, ostrzejszych norm jakości powietrza, które zaczną obowiązywać już za cztery lata, konieczne jest podjęcie przez rząd wzmożonych działań w tym kierunku. Jak na razie tej determinacji nie widać" – stwierdza rzecznik Polskiego Alarmu Smogowego Piotr Siergiej.

Kryzys programu Czyste Powietrze

Piotr Siergiej, rzecznik Polskiego Alarmu Smogowego, wyraził głębokie zaniepokojenie obecną sytuacją. Stwierdził, że obserwowany wzrost stężeń po latach spadków jest niepokojący i stawia pytanie o przyszłe trendy. Rzecznik PAS podkreśla, że kluczowym czynnikiem wpływającym na jakość powietrza jest postęp w eliminacji tak zwanych "kopciuchów" oraz efektywność rządowych programów antysmogowych.

Według Siergieja, w 2025 roku proces likwidacji starych, wysokoemisyjnych pieców w Polsce uległ gwałtownemu zahamowaniu. Równocześnie program "Czyste Powietrze", mający wspierać wymianę źródeł ciepła, przechodzi poważny kryzys, co osłabia walkę ze smogiem. Brak wsparcia ze strony władz krajowych, które było widoczne dwa lata temu i zaowocowało rekordową liczbą wniosków o dotacje w 2024 roku, jest obecnie mocno odczuwalny.

W kontekście nadchodzących, za cztery lata, nowych i ostrzejszych norm jakości powietrza, Polski Alarm Smogowy apeluje o wzmożone działania ze strony rządu. PAS wskazuje na brak determinacji w działaniach antysmogowych, co może doprowadzić do powrotu do "smogowej przeszłości" i narazić Polskę na konsekwencje niezastosowania się do unijnych wymogów.

Artykuł i zdjęcie wygenerowane przez sztuczną inteligencję (AI). Pamiętaj, że sztuczna inteligencja może popełniać błędy! Sprawdź ważne informacje. Jeżeli widzisz błąd, daj nam znać.