Spis treści
Podział administracyjny Szczawnicy
Szczawnica to popularne uzdrowisko, położone w malowniczych Pieninach. Znane jest z leczniczych wód mineralnych oraz możliwości spływów Dunajcem. Mimo że dziś stanowi jeden organizm miejski, historycznie dzieliła się na dwie odrębne osady. Tradycyjnie wyróżnia się Szczawnicę Dolną (Niżną) oraz Szczawnicę Wyżną.
Różnice między tymi częściami są widoczne w wysokości położenia. Szczawnica Niżna leży w dolinie, na wysokości od 435 do 480 m n.p.m. Szczawnica Wyżna zaś wznosi się na stokach, osiągając wysokość od 460 do 520 m n.p.m. Pomiędzy nimi znajduje się dzisiejsze Centrum miasta.
Na północ od Centrum, w dolinie Szczawnego Potoku, rozciąga się słynna dzielnica zdrojowa. Jej zabudowania sięgają około 510 m n.p.m. W tej części koncentruje się uzdrowiskowy charakter miejscowości, z pijalniami wód mineralnych i sanatoriami, przyciągającymi kuracjuszy z całej Polski.
Geograficzne atuty Pienin
Miejscowość jest usytuowana w południowej części województwa małopolskiego. Znajduje się we wschodniej części powiatu nowotarskiego. Jej atrakcyjność wynika z położenia na pograniczu dwóch pasm górskich: Pienin i Beskidu Sądeckiego. Dolina Grajcarka stanowi idealną bazę wypadową dla turystów.
Szczawnica oferuje dostęp zarówno do skalistych szczytów Pienin, jak i łagodniejszych, zalesionych stoków Beskidu Sądeckiego. Jedną z głównych atrakcji regionu jest możliwość zdobycia Trzech Koron. Ze szczytu tej góry rozciąga się panoramiczny widok na malowniczy przełom Dunajca.
Bliskość granicy państwowej ze Słowacją nadaje miastu międzynarodowy charakter. Obok polskich miejscowości, takich jak Krościenko nad Dunajcem, Szlachtowa, Gaboń czy Obidza, leży słowacka Leśnica. Umożliwia to transgraniczne wycieczki, w tym popularny spływ przełomem Dunajca.
Jak rozwijało się uzdrowisko?
Pierwsze wzmianki o Szczawnicy pochodzą z początków XV wieku. Jednak prawdziwy rozwój i narodziny uzdrowiska datuje się na wiek XIX. Kluczową postacią dla kurortu był Józef Szalay. W 1839 roku odziedziczył on te dobra i podjął decyzję o przekształceniu ich w uzdrowisko.
Józef Szalay jest uważany za twórcę potęgi szczawnickiego uzdrowiska. Dzięki jego inwestycjom powstały pierwsze pensjonaty oraz pijalnie wód mineralnych. Rozbudowano i urządzono także Park Górny, który do dziś jest atrakcją dla spacerowiczów. Jego działania przyciągnęły do Szczawnicy arystokrację oraz elity intelektualne.
Wśród gości kurortu można było spotkać sławne nazwiska polskiej kultury i sztuki. Odwiedzali go między innymi Henryk Sienkiewicz, Maria Konopnicka, Bolesław Prus oraz Jan Matejko. Już wtedy jedną z największych atrakcji stanowiły spływy Dunajcem, często organizowane z udziałem kapeli i pochodniami.
Szczawnica po Szalayu i status miasta
Po śmierci Józefa Szalaya w 1876 roku, uzdrowisko przeszło w ręce Akademii Umiejętności. Drugą młodość Szczawnica zyskała po tym, jak zakupił ją hrabia Adam Stadnicki. Nowy właściciel energicznie przystąpił do modernizacji kurortu.
Stadnicki wyremontował domy zdrojowe i rozbudował parki. Wzniósł również nowoczesne sanatoria, takie jak "Inhalatorium" czy "Modrzewie", przywracając tym samym Szczawnicy jej dawny blask. Jego działania znacząco podniosły standardy i atrakcyjność miejsca.
Po zakończeniu wojny, w 1948 roku, uzdrowisko zostało upaństwowione. Początkowo rozwijało się powoli, lecz w latach 60. i 70. nastąpił prawdziwy boom budowlany. Wówczas powstały liczne sanatoria i domy wczasowe, takie jak "Hutnik" czy "Nawigator". Szczawnica otrzymała prawa miejskie w 1962 roku. Jej najnowsza historia obejmuje również zmiany administracyjne.
Artykuł i zdjęcie wygenerowane przez sztuczną inteligencję (AI). Pamiętaj, że sztuczna inteligencja może popełniać błędy! Sprawdź ważne informacje. Jeżeli widzisz błąd, daj nam znać.
