Spis treści
Udar mózgu: czy to już choroba młodych?
Obiegowa opinia o udarze mózgu jako dolegliwości typowej dla wieku senioralnego odchodzi do lamusa. Specjaliści z zakresu neurologii biją na alarm, wskazując na niepokojący wzrost liczby zachorowań wśród osób młodych, a nawet bardzo młodych. Prof. Konrad Rejdak z USK nr 4 w Lublinie podkreśla, że młodzi ludzie mają szereg unikalnych czynników ryzyka, które znacząco zwiększają ich podatność na udar. Niepokojące trendy wskazują, że profil pacjenta z udarem uległ dramatycznej zmianie w ostatniej dekadzie.
Wśród tych czynników wymienia się stany związane z kurczem naczyń, takie jak migrena, zwłaszcza w połączeniu z innymi problemami zdrowotnymi. U kobiet kluczową rolę odgrywają ciąża, okres poporodowy oraz przyjmowanie leków antykoncepcyjnych. Nie bez znaczenia pozostają również wrodzone predyspozycje do nadkrzepliwości krwi, które wcześniej często bywały niedodiagnozowane. Niestety, także czynniki toksyczne, na czele z paleniem tytoniu, pozostają dominującym zagrożeniem dla obu płci, a także niewykryte choroby systemowe jak nadciśnienie czy zaburzenia rytmu serca.
"Przestała to być choroba typowo wieku senioralnego. U ludzi młodych jest szereg unikalnych czynników ryzyka, które sprawiają, że niestety do zachorowania dochodzi. Są to z jednej strony takie stany związane z kurczem naczyń jak migrena, ale w konstelacji z różnymi problemami zdrowotnymi może być dodatkowym czynnikiem. No oczywiście u kobiet ciąża i okres poporodowy, przyjmowanie leków antykoncepcyjnych, ale też wrodzone czynniki związane z nadkrzepliwością krwi. To sprawia, że ta młoda grupa osób też jest niestety podatna. No niestety czynniki toksyczne, palenie jest głównym dominującym czynnikiem ryzyka zarówno u kobiet, jak i mężczyzn, ale też niewykryte choroby systemowe, jak nadciśnienie, jak zaburzenia rytmu serca" - mówi Prof. Konrad Rejdak, lekarz kierujący Klinicznym Oddziałem Neurologii USK Nr 4 w Lublinie.
Wczesna pomoc ratunkiem przed niepełnosprawnością
Kiedy pojawią się pierwsze objawy udaru mózgu, każda sekunda jest na wagę złota. Lekarze nieustannie apelują, aby nie lekceważyć nawet najmniejszych sygnałów i natychmiast wezwać pomoc medyczną. Szybkie dotarcie do szpitala i poddanie się zabiegowi trombektomii mechanicznej znacząco zwiększa szanse pacjenta na pełny powrót do zdrowia i uniknięcie trwałej niepełnosprawności. To nie jest czas na zwlekanie czy czekanie na cudowne samouleczenie, lecz na błyskawiczne działanie.
Dobrą wiadomością jest postęp medycyny w kwalifikowaniu pacjentów do zabiegu. Jak wyjaśnia dr Piotr Luchowski, jeszcze do niedawna trombektomię mechaniczną można było wykonać wyłącznie do 6 godzin od wystąpienia objawów klinicznych. Dziś, dzięki zaawansowanym badaniom obrazowym, kwalifikacja może nastąpić nawet do 24 godzin lub więcej od ostatniego momentu, gdy pacjent był widziany jako sprawny. To daje nadzieję na ratunek dla większej liczby osób, choć wciąż kluczowa jest szybka diagnostyka i sprawna koordynacja.
"W naszym szpitalu trombektomię wykonujemy od 2016 roku. Do roku 2020-21 mówiono, że zabieg trombektomii może być wykonany wyłącznie do 6 godzin od wystąpienia objawów klinicznych. Dzisiaj wiemy na podstawie zaawansowanych badań obrazowych, że możemy kwalifikować chorych do 24 godzin, a nawet i więcej od momentu, kiedy byli oni widziani sprawni po raz ostatni. Oczywiście mamy też doskonały zakład radiologii zabiegowej, ale także zakład radiologii lekarskiej, który w fazie wstępnej kwalifikuje nam chorych, wykonując bardzo dokładne badania obrazowe naczyń mózgowych, gdzie my jesteśmy w stanie bardzo dokładnie zobrazować miejsce niedrożności naczynia. Bardzo ważnym wskaźnikiem jakości opieki nad pacjentem z udarem jest czas od momentu, kiedy pacjent trafił do szpitala do momentu, kiedy rozpoczęto leczenie" - mówi dr Piotr Luchowski, lekarz kierujący Klinicznym Oddziałem Udarowym i Wczesnej Rehabilitacji Poudarowej USK Nr 4 w Lublinie.
Czy brak aktywności fizycznej zwiększa ryzyko?
Wśród czynników ryzyka, które budzą szczególny niepokój, należy wymienić coraz powszechniejszy brak aktywności fizycznej w społeczeństwie. Siedzący tryb życia, tak charakterystyczny dla współczesnej młodzieży i młodych dorosłych, staje się cichym zabójcą, zwiększającym podatność na wiele chorób cywilizacyjnych, w tym właśnie udar mózgu. Lekarze z Lublina wskazują na to jako na jeden z istotnych, modyfikowalnych czynników, który wymaga natychmiastowej zmiany. Problem wydaje się poważny i dotyczy bardzo szerokiego spektrum społeczeństwa.
Statystyki są bezlitosne i potwierdzają te obawy. Jeszcze zaledwie kilka lat temu pacjenci przed 40. rokiem życia stanowili mniej niż 10 procent wszystkich przypadków udaru. Dziś ten odsetek wzrósł niemal dwukrotnie, osiągając blisko 20 procent wszystkich pacjentów z udarem mózgu. To pokazuje, że ignorowanie potrzeby ruchu i zdrowego stylu życia ma realne, tragiczne konsekwencje, które widać już w danych medycznych. Ten trend jest niezwykle alarmujący i wymaga kompleksowych działań profilaktycznych.
Jakie są pierwsze objawy udaru mózgu?
Rozpoznanie objawów udaru mózgu w odpowiednim czasie to podstawa skutecznego leczenia. Dr Kinga Buraczyńska z USK nr 4 w Lublinie podkreśla, że symptomy pojawiają się nagle, często w momencie pełnego zdrowia. Do najczęstszych i absolutnie nie do zlekceważenia należy osłabienie kończyn po jednej stronie ciała, czyli tak zwany niedowład połowiczy. Pacjenci mogą nagle odczuwać, że jedna ręka lub noga staje się bezwładna lub wyraźnie słabsza.
Inne typowe objawy to zaburzenia mowy, które mogą manifestować się jako mowa bełkotliwa, niezrozumiała dla otoczenia, lub całkowity brak możliwości wysłowienia się. Charakterystyczna jest także pojawiająca się nagle asymetria twarzy, często pod postacią opadnięcia kącika ust. Mogą również wystąpić zaburzenia czucia połowiczego, takie jak drętwienie lub niedoczulica jednej połowy ciała. Choć rzadziej, udar może objawiać się zaburzeniami widzenia, bardzo silnymi zawrotami głowy, a czasem nawet silnym bólem głowy, choć ten ostatni nie jest typowym symptomem.
"Objawy udaru mózgu występują w sposób nagły, bardzo często w pełni zdrowia. Na pewno do najczęstszych objawów udaru mózgu, których nie wolno zlekceważyć, należy osłabienie kończyn po jednej stronie ciała, czyli niedowład połowiczy. Inne objawy, które mogą wystąpić to zaburzenia mowy, na przykład pod postacią czy bełkotliwej mowy, czy też braku możliwości wysłowienia się. Kolejnym objawem dość charakterystycznym jest pojawienie się asymetrii twarzy pod postacią opadnięcia kąta ust. Do objawów udaru mózgu należą również zaburzenia czucia połowicze. Najczęściej jest to albo drętwienie połowy ciała, albo niedoczulica. To są objawy najczęstsze, ale oczywiście udar mózgu może mieć objawy różne w zależności od lokalizacji uszkodzenia. Do dodatkowych objawów, które możemy niekiedy obserwować, należą zaburzenia widzenia, zaburzenia pod postacią bardzo silnych zawrotów głowy. Może czasem towarzyszyć temu bardzo silny ból głowy, chociaż ból głowy nie jest typowym objawem udaru mózgu" - mówi dr Kinga Buraczyńska z USK nr 4 w Lublinie.
Udar mózgu – globalna perspektywa tragedii
Udary mózgu to nie tylko problem medyczny, ale także społeczny o katastrofalnych skutkach. W Polsce stanowią one drugą przyczynę zgonów i pierwszą przyczynę trwałej niepełnosprawności, co podkreśla skalę tragedii, jaka dotyka tysiące rodzin każdego roku. Statystyki te powinny być dzwonkiem alarmowym dla służby zdrowia i społeczeństwa, aby zintensyfikować działania profilaktyczne i edukacyjne. Konsekwencje są długoterminowe i obciążają zarówno pacjentów, jak i system opieki.
Skala problemu jest globalna, a szacunki są naprawdę zatrważające: obecnie co czwarta osoba na świecie dozna udaru mózgu w ciągu swojego życia. Ta powszechność wymaga zwiększonej świadomości i gotowości do działania. Światowy Dzień Udaru Mózgu, obchodzony 29 października, ma za zadanie przypominać o tym globalnym wyzwaniu i promować wiedzę na temat profilaktyki, objawów i wczesnego leczenia, które są kluczowe dla ratowania życia i zdrowia. W obliczu tych danych, każdy z nas powinien mieć świadomość ryzyka.
Artykuł i zdjęcie wygenerowane przez sztuczną inteligencję (AI). Pamiętaj, że sztuczna inteligencja może popełniać błędy! Sprawdź ważne informacje. Jeżeli widzisz błąd, daj nam znać.
