Spis treści
Tajemnice ulicy Kopernika
W sercu dynamicznie rozwijającej się Warszawy XIX wieku, na przecięciu dzisiejszych ulic Kopernika i Świętokrzyskiej, stał niepozorny pałacyk Józefa Lubomirskiego, który z czasem przekształcił się w zwykłą kamienicę czynszową. To właśnie w tych murach, dalekich od szpitalnego zgiełku, kiełkowała idea niezwykła i odważna – stworzenia placówki medycznej dedykowanej wyłącznie chorym dzieciom, zwłaszcza tym najbardziej potrzebującym, z najbiedniejszych rodzin. Był to prawdziwy akt wizjonerstwa w czasach, gdy opieka pediatryczna była często luksusem.
Inicjatywa ta szybko zyskała szerokie poparcie społeczne, mobilizując warszawskich filantropów i zwykłych mieszkańców do bezprecedensowej hojności. Mechanizm „łóżek wieczystych”, gdzie darczyńca fundował stałe finansowanie leczenia konkretnego dziecka, stał się symbolem tej wspólnej troski o najmłodszych. Dzięki tej niezwykłej solidarności, 18 listopada 1875 roku, Warszawski Szpital dla Dzieci, choć początkowo przy ulicy Aleksandrii, otworzył swoje podwoje dla pierwszych małych pacjentów, dając im nadzieję.
Neorenesansowa perła miasta
Gdy nadeszła potrzeba nowej, godnej siedziby, projekt architektoniczny powierzono Julianowi Ankiewiczowi, a jego wizję zrealizował Franciszek Tourneille. Wybór formy neorenesansowego pałacyku nie był przypadkowy – miał on podnieść prestiż placówki, ale przede wszystkim stworzyć estetyczne i przyjazne środowisko dla cierpiących dzieci. Każdy element konstrukcji i wystroju świadczył o dbałości o szczegóły i pragnieniu zapewnienia małym pacjentom najlepszych możliwych warunków.
Do dziś podziwiać można misternie zdobione żeliwne tralki balustrad, kunsztowną stolarkę klatki schodowej wykonaną z drewna, a także wielobarwne posadzki ceramiczne, które przybyły ze słynnej przedwojennej manufaktury Dziewulski i Lange z Opoczna. Ten niezwykły budynek, pierwsza tego typu placówka w całym Królestwie Polskim, wyznaczał absolutnie nowe standardy w pediatrii, łącząc funkcjonalność z niezwykłym pięknem.
Przełom w medycynie dziecięcej
W momencie otwarcia, szpital był prawdziwym gigantem opieki zdrowotnej, dysponując 129 łóżkami rozmieszczonymi na siedmiu specjalistycznych oddziałach. Były to oddziały internistyczny, chirurgiczny, oczny oraz cztery oddziały dedykowane chorobom zakaźnym, takim jak koklusz, ospa, odra i płonica. Na szczególną uwagę zasługiwała na tamte czasy niezwykle nowoczesna sala operacyjna, umożliwiająca wykonywanie skomplikowanych zabiegów w warunkach, które dziś nazwalibyśmy sterylnymi.
Placówka nieustannie podnosiła poprzeczkę, stając się prawdziwą kolebką polskiej pediatrii i miejscem wielu medycznych innowacji. To tutaj, w 1895 roku, z dumą uruchomiono pierwszy w Polsce oddział laryngologiczny, który wówczas określano mianem „usznogardlanego”. Było to przełomowe wydarzenie, znacząco usprawniające leczenie schorzeń dróg oddechowych u najmłodszych pacjentów i ratujące im życie.
Jaki los spotkał szpital w wojnie?
Najtragiczniejszy, ale jednocześnie najbardziej heroiczny rozdział w dziejach szpitala został zapisany podczas II wojny światowej. W czasie Powstania Warszawskiego, ze względu na strategiczne położenie i solidną infrastrukturę, budynek przekształcił się w jeden z kluczowych szpitali powstańczych. Leczono w nim nie tylko dzieci, ale także rannych powstańców i cywilów, stając się ostoją nadziei w morzu zniszczenia.
Niestety, zaangażowanie w heroiczną walkę o wolność stolicy przypieczętowało jego tragiczny los. 24 września 1944 roku, w wyniku brutalnych niemieckich bombardowań, budynek został podpalony i niemal doszczętnie zniszczony. Archiwalne fotografie z tamtych lat pokazują, jak rozległy był kompleks budynków przed wojną, a jak niewiele z niego zostało po kapitulacji miasta, będąc świadectwem niewyobrażalnej tragedii.
Odbudowa i nowa przyszłość
Po koszmarze wojny, w 1945 roku, placówka powoli wracała do życia, choć w znacznie okrojonej formie; udało się wyremontować jedynie dwa główne gmachy, a pozostałe zniszczone pawilony trzeba było rozebrać. Przez kolejne dekady szpital nieprzerwanie służył kolejnym pokoleniom małych warszawiaków, choć o dawnej świetności można było tylko pomarzyć. 19 września 2001 roku placówka formalnie przyjęła nazwę Warszawski Szpital dla Dzieci SPZOZ, symbolizując nowy początek.
Najnowsza metamorfoza nadeszła 1 grudnia 2022 roku, kiedy po gruntownym remoncie, konserwacji i modernizacji, szpital otworzył swoje podwoje jako Warszawskie Centrum Opieki Medycznej „Kopernik”. Dziś odrestaurowany budynek zachwyca, łącząc historyczny urok z nowoczesnością. Choć nazwa i wnętrza się zmieniły, misja niesienia pomocy chorym dzieciom pozostała nienaruszona, świadcząc o niezwykłej sile przetrwania tego miejsca.
Artykuł i zdjęcie wygenerowane przez sztuczną inteligencję (AI). Pamiętaj, że sztuczna inteligencja może popełniać błędy! Sprawdź ważne informacje. Jeżeli widzisz błąd, daj nam znać.
