Spis treści
Gigantyczny koszt budowy zbiornika Wióry
Budowa zbiornika Wióry, która finalnie rozciągnęła się na ćwierć wieku od 1980 do 2005 roku, wymagała działań o skali, jakiej dziś rzadko się spotyka. Aby przygotować nieckę pod przyszły zalew, cała wieś Wióry, od której zbiornik wziął swą nazwę, została bezwzględnie wysiedlona i zrównana z ziemią, by ustąpić miejsca wodzie.
Bilans tych „radykalnych działań” był naprawdę dotkliwy dla lokalnej społeczności. Łącznie zlikwidowano 101 gospodarstw domowych, a pod wodą znalazły się nie tylko prywatne posesje, ale i kluczowa infrastruktura publiczna oraz gospodarcza, w tym trzy młyny wodne i dwie szkoły, które bezpowrotnie utonęły w głębinach. Całkowity koszt budowy tego kolosa oszacowano na ponad 300 milionów złotych.
Gdzie znajduje się Zalew Wióry?
Ten strategiczny zbiornik, będący świadkiem burzliwej historii, malowniczo ulokowany jest na terenie Gór Świętokrzyskich, będąc jednocześnie punktem styku dla trzech gmin: Pawłów, Kunów i Waśniów. Zalew Wióry powstał w naturalnie ukształtowanej dolinie, gdzie potężna rzeka Świślina przyjmuje wody mniejszej, ale równie ważnej Pokrzywianki, tworząc rozległą akwen.
Rozciąga się on na imponujące długości wzdłuż obu rzek: około ośmiu kilometrów wzdłuż Świśliny oraz około 7,2 kilometra wzdłuż Pokrzywianki, co czyni go jednym z największych wodnych obszarów regionu. Jego powierzchnia przy normalnym poziomie piętrzenia to 257 hektarów, mogąca osiągnąć nawet 408 hektarów, z maksymalną głębokością przekraczającą 19 metrów w okolicy potężnej, 21-metrowej zapory.
Dlaczego budowa ciągnęła się latami?
Idea budowy zapory Wióry zrodziła się już w 1975 roku, początkowo jako odpowiedź na rosnące zapotrzebowanie ostrowieckiej huty stali na wodę. Inwestycję formalnie rozpoczęto w 1980 roku, lecz już w listopadzie tego samego roku, za sprawą uchwały Rady Ministrów, prace zostały niespodziewanie wstrzymane, rozpoczynając tym samym trwającą latami odyseję projektu.
Przez kolejne lata status zbiornika był zmieniany niczym w kalejdoskopie – z „wstrzymanej” na „zaniechaną”, by po przejęciu przez Ministra Ochrony Środowiska znów stać się „wstrzymaną”. Mimo wznowienia prac w 1989 roku, po zaledwie czterech latach inwestycję ponownie wstrzymano w 1993 roku z prozaicznego, lecz fatalnego powodu: braku niezbędnych środków finansowych na kontynuację tak gigantycznego przedsięwzięcia.
Tragiczna powódź zmieniła wszystko
Paradoksalnie, to właśnie katastrofa okazała się katalizatorem dla dokończenia dawno zapomnianego projektu. W 2001 roku gwałtowna fala powodziowa, wywołana przez ulewne deszcze, z impetem zniszczyła tymczasową zaporę ziemną budowy Wiór, bezlitośnie zalewając pobliskie miejscowości takie jak Doły Biskupie, Nietulisko i Kunów.
Ta tragiczna powódź uświadomiła zarówno władzom, jak i mieszkańcom regionu pilną i niezaprzeczalną potrzebę szybkiego dokończenia inwestycji, która zyskała nagle nowy, kluczowy wymiar – ochronę przed żywiołem. Powołanie specjalnego Zespołu do spraw budowy zbiornika w 2002 roku doprowadziło do znaczącej intensyfikacji robót, a próbne spiętrzenie wody w maju 2005 roku stało się symbolicznym otwarciem, oficjalnie potwierdzonym w 2007 roku.
Wióry – co dziś oferuje zbiornik?
Zbiornik Wióry, pomimo swojej burzliwej przeszłości i bolesnych początków, dziś pełni szereg kluczowych funkcji, wykraczających daleko poza pierwotne plany zaopatrzenia huty w wodę. Jego duża pojemność całkowita, z której znacząca część przeznaczona jest na osady, gwarantuje skuteczną ochronę przeciwpowodziową, radykalnie redukując przepływy z 320 m³/s do zaledwie 30 m³/s, co jest imponującym osiągnięciem inżynieryjnym.
Poza kluczową rolą w zapewnianiu bezpieczeństwa hydrologicznego i utrzymaniu nienaruszalnego przepływu w rzece, zbiornik zyskał również na znaczeniu jako obiekt energetyczny i, co najważniejsze, turystyczny. Przekształcenie z problematycznej inwestycji w multifunkcyjny element infrastruktury wodnej świadczy o jego niezaprzeczalnej wartości dla całego regionu świętokrzyskiego.
Dinozaury z głębin zbiornika Wióry?
Obszar, na którym rozpościera się Zbiornik Wióry, jest prawdziwą skarbnicą nie tylko historycznych, ale i przyrodniczych niespodzianek. Podczas budowy zapory Wióry dokonano spektakularnego odkrycia paleontologicznego, odsłaniając skały dolnego triasu z formacji zwanej pstrym piaskowcem, gdzie ukryte były bezcenne ślady dawnych mieszkańców Ziemi.
Odkryto tam liczne skamieniałości tropów dinozaurów oraz innych gadów i płazów, w tym chiroteriów, których ślady, przypominające ludzkie dłonie, przenoszą nas w czasie o 245 milionów lat. Oryginalne płyty z tymi prehistorycznymi odciskami można podziwiać w Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach, co czyni region wyjątkowym punktem na turystycznej mapie Polski. Dodatkowo, Zalew Wióry to popularne łowisko, gdzie dominują sandacze i szczupaki, choć dno pełne jest zaczepów po dawnych sadach i lasach.
Artykuł i zdjęcie wygenerowane przez sztuczną inteligencję (AI). Pamiętaj, że sztuczna inteligencja może popełniać błędy! Sprawdź ważne informacje. Jeżeli widzisz błąd, daj nam znać.
