Spis treści
Ogromny koszt powstania zbiornika Wióry
Budowa zbiornika Wióry, realizowana w latach 1980-2005, wymagała podjęcia radykalnych działań w celu przygotowania terenu pod przyszły zalew. Miejscowość Wióry, która dała nazwę zbiornikowi, została całkowicie wysiedlona, co stanowiło istotny aspekt społeczny tej inwestycji. Proces ten miał na celu optymalne ukształtowanie niecki zbiornika.
W sumie, w trakcie prac nad zbiornikiem, zlikwidowano 101 gospodarstw domowych. Pod wodą znalazły się nie tylko prywatne nieruchomości, ale również kluczowa infrastruktura publiczna i gospodarcza. Były to między innymi trzy młyny wodne oraz dwie szkoły, co świadczy o skali przekształceń. Dodatkowo wycięto 8,7 hektara sadów oraz 40 hektarów lasów, a całkowity koszt budowy zbiornika Wióry oszacowano na około 300 milionów złotych.
Lokalizacja zbiornika Wióry i jego parametry?
Zbiornik Wióry położony jest na terenie Gór Świętokrzyskich i rozciąga się przez obszary trzech gmin: Pawłów, Kunów oraz Waśniów. Powstał w naturalnej dolinie, gdzie rzeka Świślina jest zasilana przez Pokrzywiankę. Jego strategiczne położenie wpływa na efektywność retencyjną.
Czasza zbiornika rozciąga się wzdłuż rzeki Świśliny na długości około ośmiu kilometrów, a wzdłuż Pokrzywianki na długości około 7,2 kilometra. Powierzchnia zalewu przy normalnym poziomie piętrzenia wynosi 257 hektarów, osiągając maksymalnie 408 hektarów. Całkowita powierzchnia zbiornika to 415 hektarów, a średnia głębokość waha się od sześciu do ośmiu metrów, osiągając ponad dziewiętnaście metrów w rejonie zapory. Zapora typu ziemnego, usytuowana powyżej miejscowości Doły Biskupie, ma 21 metrów wysokości i 252 metry długości, skrywając pod sobą żelbetonowy tunel kontrolno-zastrzykowy.
Burzliwe dzieje budowy zapory Wióry
Idea budowy zapory Wióry zrodziła się już w 1975 roku, początkowo jako odpowiedź na zapotrzebowanie ostrowieckiej huty stali na wodę. Inwestycję formalnie rozpoczęto w 1980 roku, jednak już w listopadzie tego samego roku prace zostały wstrzymane na mocy uchwały Rady Ministrów, co na długi czas skomplikowało jej realizację.
Przez kolejne lata status projektu wielokrotnie się zmieniał: z wstrzymanej na zaniechaną w 1983 roku, by rok później, po przejęciu przez Ministra Ochrony Środowiska, znów zostać wstrzymaną. Prace budowlane wznowiono na początku 1989 roku, jednak z powodu braku środków finansowych inwestycję ponownie wstrzymano w 1993 roku. W tym okresie znacząco zmieniono również funkcje zbiornika, rozszerzając je o ochronę przeciwpowodziową, wykorzystanie energetyczne rzeki oraz zapewnienie biologicznego przepływu w okresach suszy, obok pierwotnego celu zaopatrzenia w wodę dla Ostrowca Świętokrzyskiego.
Powódź 2001 przyspieszyła inwestycję?
W 2001 roku region doświadczył katastrofalnej fali powodziowej, wywołanej ulewnymi deszczami, która zniszczyła tymczasową zaporę ziemną budowanego zbiornika Wióry. Woda zalała miejscowości Doły Biskupie, Nietulisko i Kunów, ujawniając pilną potrzebę szybkiego ukończenia inwestycji. To tragiczne wydarzenie uwypukliło znaczenie projektu dla bezpieczeństwa mieszkańców.
W odpowiedzi na skutki powodzi, w 2002 roku powołano specjalny Zespół do spraw budowy zbiornika Wióry, co znacząco zintensyfikowało prace budowlane. Próbne spiętrzenie wody nastąpiło w maju 2005 roku, symbolizując faktyczne otwarcie zbiornika, natomiast jego oficjalne oddanie do użytku miało miejsce 1 października 2007 roku, kończąc wieloletni i skomplikowany proces realizacji.
Główne funkcje zbiornika i atrakcje Wiór
Zbiornik Wióry pełni szereg kluczowych funkcji, głównie dzięki swojej dużej pojemności całkowitej, z której część, około 43%, stanowi tzw. pojemność martwa. Jest ona przeznaczona na pomieszczenie osadów naniesionych przez rzekę oraz procesy erozyjne, co jest istotne dla długoterminowego funkcjonowania akwenu i jego stabilności.
Do głównych funkcji zbiornika należy ochrona przeciwpowodziowa, która znacząco zredukowała przepływy powodziowe z 320 m³/s do zaledwie 30 m³/s, zapewnienie przepływu nienaruszalnego w rzece, funkcja energetyczna oraz rozwój funkcji turystycznej i rekreacyjnej. Te wielorakie cele podkreślają strategiczne znaczenie zbiornika dla regionu, łącząc bezpieczeństwo ekologiczne z potencjałem gospodarczym i wypoczynkowym.
Dinozaury w Świętokrzyskiem? Odkrycia w Wiórach
Obszar, na którym powstał Zbiornik Wióry, wyróżnia się nie tylko bogatą historią, ale i cennymi walorami przyrodniczymi. Zalew leży w Obszarze Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej, co podkreśla jego ekologiczne znaczenie. To miejsce skrywa również fascynujące odkrycia paleontologiczne, które przyciągają uwagę naukowców i turystów.
Podczas budowy zapory dokonano spektakularnego odkrycia: odsłonięto skały dolnego triasu z formacji Wiór, znanej jako pstry piaskowiec. Znaleziono tam skamieniałości tropów dinozaurów, a także liczne ślady innych gadów i płazów, w tym chiroteriów – przodków dinozaurów, których odciski przypominają ludzkie dłonie. Oryginalne płyty z tymi tropami, datowane na 245 milionów lat, są dostępne do zwiedzania w Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach, stanowiąc unikalną atrakcję turystyczną regionu.
Szlaki turystyczne i wędkarstwo nad Wiórami
Dzięki swoim walorom przyrodniczym i historycznym, region wokół zbiornika jest aktywnie promowany turystycznie. Przez obszar Wiór i Dołów Biskupich przebiegają liczne szlaki rowerowe, w tym popularny szlak imienia Witolda Gombrowicza, wiodący od Małoszyc do Dołów Biskupich. Planowane są także edukacyjne ścieżki „Śladami dinozaurów” na trasie Bałtów – Doły Biskupie, które wzbogacą ofertę dla miłośników aktywnego wypoczynku.
Zalew Wióry to również jedno z najpopularniejszych łowisk w regionie świętokrzyskim, przyciągające wędkarzy. Można tu złowić sandacza, szczupaka, okonia, lina, leszcza i płoć. Warto jednak pamiętać, że dno zbiornika kryje wiele zaczepów i zawad, będących pozostałościami po wykarczowanych sadach i lasach, co wymaga od wędkarzy odpowiedniego przygotowania i ostrożności.
Artykuł i zdjęcie wygenerowane przez sztuczną inteligencję (AI). Pamiętaj, że sztuczna inteligencja może popełniać błędy! Sprawdź ważne informacje. Jeżeli widzisz błąd, daj nam znać.
